موانع موجود در روند نگارش پایان‌نامه کدام است؟

یکی از چالش‌برانگیزترین مراحل تحصیلات تکمیلی، پایان نامه نویسی است. نتیجه ماه‌ها تلاش و تحقیقات به چگونگی نگارش پایان نامه و نحوه ارائه آن بستگی دارد. پایان نامه می‌بایست با هدف خاصی تدوین شود که در راستای پیشرفت دانش بشری، توسعه علم و یا حل مشکلی باشد. وجود برخی مشکلات و موانع موجب دور افتادن پایان نامه نویسی از هدف اصلی خود شده است. در سال‌های اخیر موارد بسیاری از نگارش پایان نامه‌های بی محتوا و بی‌تأثیر بر پیشبرد دانش دیده شده که می‌تواند حاکی از وجود مشکلاتی باشد. در این مطلب به بررسی موانع موجود پایان نامه نویسی می‌پردازیم تا تلنگری باشد برای نگارش پایان نامه‌های باکیفیت و در راستای ارتقای علم. برخی از مشکلات رایج در روند پیشبرد نگارش پایان نامه عبارت‌اند از:

۱-نداشتن شور و اشتیاق برای تحقیقات علمی

نباید از این نکته ساده گذشت که رغبت به تحقیق و پژوهش در بین دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا کم شده و دانشجویان انگیزه‌ای برای انجام پایان نامه‌های تحقیقاتی ندارند. در اغلب موارد هدف به اتمام رساندن تحصیلات تکمیلی و صرفاً کسب رتبه قبولی است. دانشجو درک صحیحی از ماهیت پایان نامه تحصیلی نداشته و نمی‌خواهد درگیر مشکلات بیشتری شود.

۲-انتخاب موضوع نادرست

برخی از موضوعات می‌توانند موجب سردرگمی و یاس دانشجو از ادامه تحقیق شوند و معمولاً بدون نتیجه رها می‌شوند. دانش آموختگان بسیاری در تحصیلات تکمیلی و دوره دکترا، سال‌ها برای نگارش پایان نامه وقت می‌گذارند و به نتیجه نمی‌رسند.

۳-پایان نامه نویسی و روش تحقیق صحیح

تأثیرگذارترین قسمت در پایان نامه انتخاب روش تحقیق صحیح می‌باشد. عدم آگاهی از این موضوع می‌تواند در مراحل پایان نامه نویسی و نحوه ارائه تأثیر منفی بگذارد. برای مثال به کارگیری روش تحقیق توصیفی در کارشناسی ارشد و دکترا پاسخگوی سؤالات نیست و به طور معمول از روش تحقیق تحلیلی و توصیفی توأمان استفاده می‌شود. انتخاب روش تحقیق ضعیف می‌تواند ارائه پایان نامه را با دشواری مواجه کند.

۴-ضعف در برنامه ریزی و مدیریت تحقیق

زمان بندی نامناسب، عدم برآورد هزینه، عدم تبادل فکری بین استاد و دانشجو و بسیاری موارد دیگر که ناشی از ضعف در برنامه ریزی تحقیقاتی است می‌تواند پایان نامه نویسی را با مشکل مواجه کند.

۵- بی فایده بودن نتیجه تحقیقات

شاید دغدغه بسیاری از دانشجویان تحصیلات تکمیلی و علت بی علاقگی به تحقیق، روشن نبودن جایگاه علمی پایان نامه‌هاست. به راستی تعریف مدونی در رابطه با نحوه بهره برداری از تحقیقات پایان نامه‌ای وجود ندارد. متأسفانه پایان نامه‌هایی با اعتبار جهانی در کتابخانه‌های دانشگاه‌ها بلااستفاده رها شده‌اند. دستگاه‌های اجرایی به طور گسترده و فراگیر، از تحقیقات پایان نامه‌ای استفاده نمی‌کنند.

۶- منابع تحقیقات محدود

برای همه موضوعات منابع تحقیق کافی وجود ندارد. کمبود منابع علمی مکتوب نظیر کتاب‌ها، مجلات تخصصی، اسناد و مدارک می‌تواند مانع بزرگی در پایان نامه نویسی باشد. ترجمه تخصصی برای تحقیق و پژوهش ناکافی است و سازمان‌های ذی‌ربط در رابطه با ارائه اسناد و مدارک راغب به همکاری با دانشجو نیستند. گاهی استفاده ازاسناد اداری برای دانشجو الزامی است و لازم است در این زمینه همکاری‌های لازم انجام شود.به دلیل عدم آگاهی و اطلاع رسانی، جامعه آماری مایل به همکاری با دانشجو نبوده و روند پژوهش به کندی پیش خواهد رفت. برخی از متغیرهای ناخواسته می‌تواند زمان را طولانی کرده و همه برنامه ریزی‌ها را با مشکل مواجه کند. پیشینه تحقیقات اندک و مشکلات مالی نیز مشکلات را دوچندان خواهد کرد.

این‌ها نمونه‌ای از موانعی است که در مسیر پایان نامه نویسی وجود دارد ولی همین موارد نیز برخی از دانشجویان را به سمت کپی برداری و راه‌های دیگر سوق می‌دهد. دانشجو پایان نامه را فقط به دلیل رفع مسئولیت انجام داده و انگیزه پژوهشی هر روز کمتر می‌شود. بعضاً دیده شده اساتید مشاور و راهنما نیز بر حسب وظیفه با دانشجو مواجه می‌شوند.

نتیجه گیری

تحصیلات تکمیلی جایگاه علمی بالایی در سراسر جهان دارد. ناگفته پیداست که هر کاری سختی‌ها و مشکلات مخصوص به خود را دارد. پایان نامه نویسی نیز مشکلاتی دارد و موانعی که می‌بایست رفع گردد. برخی از این موانع را مدیران و مسئولان می‌توانند برطرف کنند ولی رغبت و اشتیاق به تحقیق و پژوهش می‌بایست در وجود پژوهشگر باشد. تحصیلات تکمیلی به منظور مدرک گرایی قطعاً با روحیه پژوهشی سازگاری ندارد. پایان نامه با کیفیت نتیجه تلاش دانشجوی علاقه مند است نه کپی برداری از حاصل کار دیگران. رعایت اصول پایان نامه نویسی تضمین کننده کیفیت پایان نامه‌های تحقیقاتی است. جایگاه دانشجو در کارشناسی ارشد و دکترا دارای ارزش است و می‌بایست با شایستگی همراه باشد. به یاد داشته باشید که همه کارها با مشکلاتی همراه است پایان نامه نویسی نیز از این قاعده مستثنا نیست.